In Nederland en België hebben verschillende begijnhoven bestaan – vaak opgericht in de 13de eeuw. Gelukkig zijn er op veel plaatsen nog hoven in goede staat te bezichtigen, zoals in Vlaanderen, waar de reformatie niet zo heeft ‘huisgehouden’. Wie kent niet de begijnhoven van bijvoorbeeld Brugge, Gent en niet te vergeten Lier?
In Nederland moeten we uitwijken naar Breda of Amsterdam, andere steden hebben slechts restanten, een poortje of iets dergelijks. En Haarlem? Toegegeven, wij hebben ook niet zoveel meer, maar meer dan we denken. Om te beginnen is de kerk van het Begijnhof (thans Waalse kerk) nog in vol ornaat te bewonderen. En behalve het oude stratenpatroon is waarschijnlijk ook van de bouwkavels van tegenwoordig nog veel terug te vinden van de middeleeuwse bebouwing.
Nu in gebruik als onderdeel van ’t Poortje.
Het is de moeite waard om op basis van oorspronkelijke gegevens eens een reconstructie te maken van het Begijnhof, en deze over de huidige kadastrale kaart te leggen. Daarbij kan men ook goed gebruik maken van het verslag dat een notaris of iets dergelijks een paar eeuwen terug maakte van een rondgang door de buurt met de laatste twee begijntjes. Bedenk dat ‘oral history’ al eeuwen geleden werd bedreven. Uit dat verslag kunnen we opmaken dat het hof zich tot en met de Bakenessergracht uitstrekte, waaronder het blok waar mijn huis staat (nr. 46).
Er is trouwens een goede reden om het Begijnhof in de schijnwerpers te zetten: over een paar jaar (ik moet het nog eens precies narekenen) bestaat het hof, althans wat daar nog van over is, 750 jaar. dat is niet alleen een reden om de geschiedenis ervan onder de aandacht te brengen, maar ook een aanleiding om de huidige bebouwde omgeving onder de loep te nemen.Hierboven staat een foto van een deel van het Begijnhof enkele tientallen jaren terug. Aan de andere kant (niet zichtbaar op de foto) is de Waalse kerk. Bij de lantaarn (links) stond een rijtje bodendienst-huisjes; daar kwamen vrachtwagens hun pakketjes halen en brengen. Het huis met het puntdak aan de voorzijde staat er nog – het was de vrachtwagengarage van J. Jansen; het huisje met het ‘verboden inrij’-bord was een kuiperij, daar werden houten vaten gemaakt met van die ijzeren ringen er omheen.Een paar van die dienst-huisjes zijn afgebroken – iedereen die de foto bekijkt snapt dat wel. Maar daar is niets voor in de plaats gekomen – ja, auto’s, maar die tellen wat mij betreft niet mee.Zou het geen goed idee zijn om op die open plek, ter viering van het aanstaande 750-jarig bestaan van het Begijnhof, nieuwe – in de buurt passende – huizen te bouwen? Misschien iets voor de Vereniging Haerlem om daar werk van te maken.
5 november 2006 – Jaap van der Stel